Agricultura |
|||
| Deus "Mac'Donalds" e deu "mau-cracar" | La Palanca n° 6 | ||
Jose Bove,
un deus empresoats de la Confederacion Paisana liberat gracia au pagament
de la caucion de sortida per la solidaritat alentorn deu son combat, a
perviengut-: vòu perseguir lo combat contra lo "mau-cracar".
Lo Mac'Do de Millau avera hèit los frès de la susmauta entà
la promocion deu hromatge de Rocafort, horabandit deus USA per'mor de
las tornas d'aqueth país de qui disèn estar "la hilha
de la França" a l'encontra de l'empatcha per l'Euròpa
de l'importacion de carn à las ormònas. Mes serè lavetz arribat lo dia on los consomidors no son pas mes capables de causir eth-mêmas çò qui vòlen minjar tant entau lor plaser que entà la loa santat ? Quin explicar que lo poble d'occitania, dab arradics ruraus pregonds, pauc industrialisat, e sia la cibla privilegiada entà installar aquestes establiments "hamburgaïres" ? Ací avem uei lo dia la mes hòrta concentracion de Mac'Do. Poderam explicar lhèu un dia perqué los nostes joens, de segur en cerca de repèrs culturaus identificators, se pòden enganar au punt de desnegar la nosta cosina aiolenca en engolir aqueth cracadís mau identificat en establiments shens amna, banalisats ? Lhèu n'èm pas mes capables en occitania de transméter las nostas valors, n'avem pas sabut negociar lo cutorn deu camin quand çò qui au-davant se devè har per tradicions s'a a har adara per seduccion, cau estar portadors de messatges agradius, au mensh autant que lo guit de Mac'Do ! Aquiu ne podem pas accusar tanpòc los nostes nutricionistes d'estar complicis deu comèrci-: n'avem pas vist enlòc a conselhar la mescla de greish e de sucrat com ua faiçon bona de's neurir. La publicitat n'a pas enquèra gausat har vantar los hamburgèrs per esportius de renom. Et vesem plan que los USA aficant lèu mes de pamparruts impotents qu'en nat aute país. Los ahars hens l'exagòna de dioxinas, hangas d'epuracions hens los aliments e autes prions de vacas hòlas non son pas entà aidar a la causida de cracadís hens los subermercats. Nos podem demandar per aquò perqué hens las nostas contradas on lo campestre ei tant pròishe de las vilas los consomidors no hèn pas la causida de crompar produits deu terrador de bon identificar çò qui responsabilisaré los productors directament au lòc deus obligar a produsir "mestior permèra" banalisada.Miquèu de Camabracq (Nouvelle République des Pyrénées) |
|||
| Quin avienguer entaus Organismes Geneticament Modificats (OGM) ? | La Palanca n° 6 | ||
Lhèu
jamès nada descobèrta tecnologica n'averà portat
autant d'espèrs e de pàurs. Espèrs entà las
firmas de semèrs de qui an investit fòrça moneda
e en atenden las tornas en beneficis e de qui pervesen ad'aqueth jòc
de suprimir la concurrençia e s'installar hens un monopòli. Prengui pas en compte lo lor prosei per çò de la loa filantropia entà suprimir las hamièras, los paisans d'açí saben plan que los lors presents ne son pas autant destacats qu'açò. Mes pàur deus qui an plan viste vist que non avèn arren a ganhar ad aqueras horaviadas de l'anar de tostemps. Ua pàur viscerau, d'aqueras de qui no's pòden explicar, de qui gaha tanben ua bona mieitat deus cercaires deus laboratòris de l'INRA o d'aulhors quand lhèvan lo nas de las loas cornudas. Los espèrs deus permèrs començan de s'esperrecar-: au cap de quauquas annadas solament de culturas réaus, las gataminas prédatoras e los parpalhòus se son en.hortits com a'c hasèn dejà dab las posoèras de tractament. Per çò qui ei deu milhòc, los americans pervesen d'obligar los "farmèrs" a tornar cultivar en mesclada 20 % d'òrdis ancians per entertiénguer las linhadas vielhas de predators ! Coton e mandòras eshugant los mêmes problèms. Los consomators americans començan d'aubrir los uelhs e, segon un sondadge recent, 80 % vòlen adara un etiquetatge deus OGM. En França, lo principi de precaucion prometut avans las eleccions e desbrombat despuish ei de fèit instaurat peus consomidors de qui hèn massivament lo mus aus products dab OGM. N'empatcha pas per noste, país de milhòc, los professionaus de saunejar d'OGM. Vertat ei que n'èran pas trop acostumats a compausar dab los consomidors-: dinc'adara la "comunicacion" entenetz publicitat èra cargada d'embrumar l'esperit deu crompaire en l'ensucar a còps. Aute argument invocat-: l'"ecologia deus OGM". L'ua de las manipulacions conegudas pòt har resistir las plantas a un des-hièrbant quimic. Ei sovent aqueth hièrbicid de qui ei emplegat entà cresmar tota vegetacion. Lo glifosate espéciau ei de segur venut per la societat de qui produseih la granha OGM-: un monopòli totau de qui permeteré de tiénguer lo mond sancèr. La darrèra engibana de las loas ei que s'escaden dab ua manipulacion aperada terminator de qui obliga los paisans a renovelar lo semèr cada an. Fin finala, la causida ultim demorarà au consumidor plan conselhat e plan informat. Miquèu de Camabracq |
|||
| L'Organisacion Mondiau deu Comèrci-: qu'en pensar ? | La Palanca n° 6 | ||
La permèra
temptativa d'organisar lo comèrci internacionau data de 1946 en
un temps favorable aus ensais de las Nacions entà víver
en patz après la segonda guèrra mondiau. Lhèu per aquò en aqueth temps la temptativa d'organisar los imports-exports vienguè lhèu de ua bona resolucion mes sabem plan que l'in-hèrn ei pavat de bonas intencions... Après ua longa dromida alavetz que las nacions s'arreplegavan sus eras mèmas, la darrèra ofensiva de l'OMC ei arribada en 95. Aquiu, ei estat a l'iniciativa de la "Transnacionaus"-: son la fòrma uei-lo-dia la mes evoluida de la concentracion capitalista. D'envergaduras internacionaus, son un centenat a voler contarotlar lo monde sancèr. Son quasi a 90 % afranquidas deus moviments financiars, puish que s'auto-finançant dab los lors revienguts pròpis. Vòu díser que d'aqueth fèit l'OMC escapa a tot contròl democratic. De mes a tostemps arrefusat de prénguer en compte la dimension sociau deus escambis-: ne reconeish pas las nocions d'emplecs, de dret locau o nacionau, de mestresa tecnologica, de formacion... La proteccion deus mitans naturaus, de l'ecologia, se'n trufa tanben-: arren non compta entà l'OMC que los prètz de revient deus produits. Dab aqueth jòc, privilegia l'expleitacion tant de las riquessas mondiaus e de las poblacions, las deishant shens aviénguer quand lo filon ei estarit e lo país ensalopiat. Aquera politica s'apèra "liberalisme"-: los apostòs en estón Kèines despuish 45, Frièdmann 50 ans après. A 86 ans e ei prètz Nobèl d'economia. Entad eth lo liberalisme ei capable de resòlver tots los problèms (entenetz-: capitalistes) de la Tèrra. Ací, un escantilh de çò qui prepausa tau son país, los USA-: – Entà melhorar la situacion economica-: suprimir la comission de securitat deus produits alimentaris, l'agenci de proteccion de l'enviroament e tanben l'ofici federau entà la securitat e la santat... – Per melhorar l'egalitat enter los ciutadans US-: l'educacion n'ei pas adaptada, paralisada peus sindicats, cau promòver lo privat dubèrt a tots... – Absencia de proteccion sociau aciu-: lo sistèmi de santat ei trop socialisat e com entà l'educacion cau privatisar, etc. Taxadas deu Roquefort, Elf, Michelin son dejà exemples de la mondialisacion per noste. E los pais deu Sud s'en apraubeishen de mes en mes-: l'Africa a perdut 20 % deu son poder de crompas en 20 ans ! Ahortir las nostas especificitats, las nostas culturas ei dejà un mejan de resistir a las estandardisacions de qui van dab las vistas mondiaus. La cultura occitana n'ei pas encoquinada dab los ahars e lhèu pòt estar ua escadença, la "canavèra plegadissa comparada au casso oficiau" de qui resistiré enqüèra. Aute espèr-: existeish tanben ua organisacion "Attac" de qui preconisa ua taxacion de las especulacions financiaris aperada "taxa Tobin". Mes de 100 deputats i an soscrivuts, un grop Attac ei apitat a Tarba. Miquèu de Camabracq (Nouvelle République des Pyrénées) |
|||
| Los tresaurs de la tèrra | La Palanca n° 9 | ||
Puishque
la sason e n'ei de laurar la tèrra justament, vos vau parlar de
çò qui s'i pòt trobar per devath pès, de çò
qui'ns an deishat los nostes davancèrs. Laurar, de tot temps a l'endarrèr, qu'ei estat entau paisan un tribalh un drin magic, com un riti. Com un libe on cada soc de hèit en arrepresentava ua pagina. Ua pagina d'esfòrç entau lauraire de un còp èra mes tanben entau parelh de bueus de qui esperavan au cap deu camp, la tornèra, entà bohar drin. E per aquò e'm pensi que se uei lo dia comprenem pas gran causa a la vita de la tèrra, ei que dab las nostas engibanas viram de mes en mes de socs au còp… En ua visita de qui aví davantejat a casa, e n'estonè bèra tropa deu grop quan los digoi que los mes bons camps qu'èran los on s'i trobava mes de tròçs de vaishèra copada, los tèsts. E qu'ei aquiu de que m'i avisèi que lhèu la tradicion de per noste ne la trobavam pas en tot lòc. La mòda aquera volè que lo hemèr de qui trobàvam au ras de totas las bòrdas e plan a la vista deu monde entà amuishar lo riquèr deu ben, aqueth hemèr arrecebè tot sobrava de la cosina e de qui no's podè pas cracar lo pòrc. E a noste, alentorn tanben, la vaishèra copada partiva ensus deu hems e la pièla de hems entau camp. Pr'amor d'aqueth temps tanben a las hemnas e'us arribava de copar vaishèra mes au lòc de n'escóner los tests, los arronçavan plan a la vista de l'òmi e que'n pense çò qui volha ! Labetz ei atau que los nostes camps de paisans son entà nosauts vertadèrs musèus de vitas copadas e los tests los testimònis deishats, de faiçon involontari, peus nostes davancèrs de qui s'i sabèn har entà nos inculcar las loas valors… Bon, mes qu'èri aviat entà vos parlar d'autes tresaurs vertadèrs aqueths puishque valen sòs, a condicion a escader-se a'us trobar. Permor vesem de mes en mes de mond de qui s'essajan ad aqueth jòc dab utís de qui apèran "padèna de fríser". Aqueras padenassas electronicas an un long mange e las cau passejar au bèth ras de tèrra en aténder que un tutet averteisquie que quauqu'arren de metallic ei enterrat per lo devath. Lo problem ei que no sap pas har la causida enter ua vielha punta de cabiroar aronhada o ua pèça de moneda de l'atge miejancèr. E puish ei com entà trobar cèps, no cau pas cercar on que sia. Cau conéisher lo país, donc cau crompar bèth sarròt de documentacion entà'n tirar indicas e aver quauques escadudas. Per aquò n'ei pas cercaire de tresaurs qui vòu e cau avisà's a la lei. Lo Còde Civiu precisa que'en cas de trobalha, çò de trobat deu estar partatjat a miejas dab lo proprietari deu ben. Devetz tanben tiénguer vòsta descobèrta a la dispausicion de las autoritats arqueologicas. Après aquò, que dispausatz deu vòste dret de trobaire, mes l'Estat a un dret de preempcion, ei a díser que pòt crompar çò qui avetz trobat entà las colleccions publicas. A considerar que de tot temps i a avut cercaires de tresaurs, n'an pas atenut lo materiau modèrn. Qu'ei atau que dinc au sègle setzau los cercaires e's servivan de çò qui aperavan ua "man de glòri". Qu'èra de fèit lo molatge de la man de un penut dens laquau aposavan ua bogia alucada : e's pareish que pròishe de un tresaur l'eshlama s'estupava sola. D'autas praticas com lo pendule de radiestesiste o tanben la horqueta d'auranhèr com las de qui serveishen entà cercar los lòcs de horadar putz d'aiga. Totas aqueras faiçons de procedar qu'an permetut d'arretrobar fòrça tresaurs. Lavetz, on cercar ? Daubuns disen alentorn de las Comandarias deus Templèrs de qui èra un òrdi de monges hèra ric o deus castèths e autas bastidas. Après aquò, vos vòli díser que jo èi trobat lo mes polit tresaur de la nosta contrada. Sovent un tresaur de praubes mes talament ric d'expressions de qui encantan l'esperit : qu'ei la nosta lenga mairana de qui avem amassa de tirar de la tèrra e deu desbromb se no demora la qui serveish cada dia. Adara que me'n vau continuar de laurar e que vos disi au cò de qui vien. Extrèit de l'emission Cracaterrador de Miquèu de Camabrac - cada dia sus Radiò País cap a 9 òras 20 |
|||
| Antimondialisme a Milhau e immobilisme noste. Reflexions de viatge e viatges de reflexions. | La Palanca n° 10 | ||
En demorèi
estavanit : 6 òras en carri per anar de Pau a Milhau, òm
se passeja en Occitania ! A mensh que lo noste país no sia pas
mes qu'ua tèrra de passeis… Ua hemna , manifestaira tanben, m'a assegurat que l'avè calut 10 òras per viéner de Mulhosa. Quina idea estranha de har un tau proçès donc ua tau susmauta a Milhau alavetz que totas las aisinas tà carrejà's van decap a Paris. Ei evident en considerar la telaranha deus transports, e tanben en considerar la telaranha teishuda hens la noste cap de la nosta escolaritat enlà : tot va mes de lis en seguir las conceptions exagonaus ordenaris. Las pensadas de susfàçias o airanas e'n van ad'aisa peu hialat e tiran decap a la vila trapèla qui atau a apielat las valors de las colonias, deu monde. Arribadas aquiu, las pensadas pregondas son agaudadas peu metrò e lo pensament de bon ton de díser, sòrt autan cara trista que lo monde de las estacions. Demori tumat de çò qu'un simple viatjòt en Occitania encalorassada puisquie suscitar de taus pensadas : m'estangui d'aquera projesada avans de trobar la clau de çò qui capvira los nostes elegits quand, partits prestits de çò de provinciau…e açò ne serè pas bon d'ac díser. Còp escadut en província per aquò peus Confederats Paisans d'Avairon e aqueth cohet de Bovè de qui en remplaçar la telaranha nacionau per l'anti navèra telaranha mondiau a hèit arrecotir a Milhau milierats de defenedors de la diversitat de pensar, d'estar e de har. Hemnas e òmis; gojats e gojatas enqüera conscients que la vita ei d'esséncia libra e que hòra aquò no seré que un escarni. Dab uei suu Larzac abstracccions vertadèras de las particularitats de cada un entà's preservar tots amassas deu hastiau financiar estandardisator de tot Vertat que de las numerosas associacions plan diversas e a còp antagonistas de qui tribalhan au pretzhèit antimondialist, chic d'occitanas engatjadas : las nostas pelejas arcaicas nos deven acontentar e n'avem probable pas integrat per de bon faiçons de las nostas deu temps gloriós qui s'aperavan pariatges e nos permetèvan dejà de nos acomodar de nostas diversitats… Claudi Alrancq per aquò, de l'empont oficiau enlà, estó l'eraud e lo eròï de qui nos sauvè de la vergonha aqueth dia contestatari. Dab son saber-har d'actor deu Teatre de la Rampa, sa paraula arengaira de còps, e condaire deu malastre viengut deus desarigaments, sentit per un african plan segur, s'escadó de sensibilisar los parlaponshuts… lo temps de un aplaudiment. Demora per adara de trobar lo mejan de tirar lo maine culturau noste de l'engrau deu camin de convenéncias a la mòda de París, carretèra deu campèstre pregond e qui nos hè vergonha. MAC'DO DEFORA, GARDAREM ROCAFORT avèn totun escriut en LENGA NOSTA los susmautats de fin de l'estiu passat açí judjats peu lor delicte de rebellion au naveth òrdi mondiau qui a plan amuishat la soa volentat de har rampèu a çò qui deploram de França : destruir las particularitats per mestrejar lo monde e lo Monde. Lo proçès confirmè que las letras èran a la pintrura d'aiga, lèu lavada per la pluja çò qui probable n'a pas deishat lo temps aus occitans aucupats a la dehensa exclusiva deus lors particularismes de gahar la pauma au rebomb. E la bèra adromida atenderé un poton reiau tà's desvelhar en plaça de ua hèita mediatisada deus qui tant an hèit dinc'adara per sauvar la lenga, los paisans ? Pòdi pas passar totun per Milhau-la-contesta shens parlar de tot lo tribalh d'aficatge deu CROC e las taulejadas tanben de PNO, duas organisacions tractadas de faiçon desdincosa de politicas peus grans esperits "pensaplan e ataudeishahar", recepta borgesa democratisada. Apreni per escadença que navèras pelejas linguisticas destroblan nostes capulats, va plan… Miquèu de Camabraca |
|||
| Eleccions Crampas d'Agricultura : on son los perdents ? | La Palanca n° 13 | ||
«
BOVE-GUYAU : lo mach » ; « Luc GUYAU-José BOVE : lo
combat dues capdaus” ; puish “La navèra dada”,
“La FNSEA plega mes ne’s romp pas » dab chifras e percetatges
e se’n har petar lo cap. Qu’ei atau que la « grana premsa
» a hèit lo son torn, lo vernis deu sistèmi ei sauv. Allò, Miquèu, se nos vos escriver quauquarren sus la crampa… Oc, au mensh lo noste pretzhèit de militants de basa averà servit a’d aquò. La confederacion Paisana deu Biarn, coma hèra d’autes, a miat la campanha elèctorau dab sas tripas militantas, ua premsa generalista locau pauc comprensiva e chic de moneda. Aquò, comparat aus mejans de l’adversari FNSEA conhit de mond plan installats, plan indemnistas e infiltrats hens tot çò qui pòt borrolhar lo maine agrcòl, de la Mutualitat au Credit, en passar per la Cooperacion e las Cumas de gadges. E tallament plan installada hens lo sistèmi (quasi sovietic, com titolè lo Monde Diplo ?) que hens las Pirenèus Hauts a’c avè aficat… sus butletins de vòtas ! E açò au maugrat de la lei e de l’avertiment deu Prefèct deu despartament !! mes seratz probable assabentats de l’ahar per la premsa de fabricar sensacions, puish que la Confederacion Paisana porta un clam per aqueras metòds escandalosas. Un pnt tanben particular a’d aquera profession : cau har au mensh 15% de las votz per qu’ua organisacion sia reconeguda « representativa » . Aquò en plaça de 5% de mantuas autas professions. La Conf’ Paisana biarn permor d’aqueth lindau dab sons 14,64% (8,85 en 1995) demorarà donques estremada de lareconeishencia. A notar per servir d’exemple que lo despartament noste a duas listas Confederacion, puish que los Bascos an la loa ELB de qui s’escad se har mei de vots que la FNSEA au BAscoat, pròva que lo ligam revendicatiu sindicat paisan e cultura pòt s’escader de titrar tot en davant. Sus la representativitat hens la Crampa d’Agricultura, un exemple : hens los Pirenèus Atlantics averà calut 1 235 vots per i aver 1 sol representant, labetz que FNSEA dab sas 4 458 s’atrassa 17 siètis ! Calculatz : 1 235 vots per paisan mes solament 262 per mantiener cada representant de l’òrdi establit… e los profièits e privilègis distillats per lo sistèmi. La « Grana premsaé averà sovent omès de brembar l’escandal passat sus l’ANDA. L’Associacion Nacionau deu desvelopament Agricòl de qui ei estada espinglada hè quauques mes per la Cort deus Comptes : avè en particular tendencia de financiar lo sindicalisme majoritari çò qui vien d’amiar ua refòrma en pregondor de l’organisme. Atau, se los ciutadans e ciutadins e’s trèovan mau d’esctomac, no serà pas estat culpabilisats permor d’informacions de qui eu destroblan de hidencia sus l’anar rurau. Serà probable permor de quauques aliments d’aqueths prodisits peu sistèmi intensiu pegas. Un politica de qui’s podo aviar de la mau representacion de la politica liberau : sovent lo 1/3 d’inscriuts sus las listas de caps d’expleitacions an desapareishuts en 5 ans ! Lo Moviment de Defensa de las Expleitacions Familiaus ei un sindicat de qui hè los frès de l’escrutin darrèr. Lo MODEF ei lo sindicat gessit deu Comitat de Gueret qui esto hens las annadas 60 lo permer a criticar las orientacions agricòlas. Un aunor peu maine occitan de qui despuish avèva tostemps magement assegurat la prosperitat deu moviment permor de l’espèr portat a la petita agricultura familiau plan tipic ensò de noste. Mes tròp ligat au PCF, segueish lo maishant penent… Plan lonh deu « mach GUYAU-BOVE », aquera arrepepiada mediatic, la campanha electorau de terrenh a au mensh lo meriti de nos esclairar sus las realitats. L’ua d’aqueras ei un ahuecament espelident deus joens paisans per lo projècte d’Agricultura Paisana de la Confederacion deu medish nomù. Joens ruraus naturaument au contact d’autes joens qui eus interpelan tanben suus la mau adaptacion deu productivisme descabestrat a la societat tota. E puish, ne nos desbrambam pas que la mòda de produccion intensiva « poderne » avè utilisat plan sovent los antagonismes naturaus entre las generacions. Los hilhs e’s hason caler en adoptar lo « progrès » de las tecnicas agricòls en plaça de l’anar tradicionau deus pairs… Aquò hè 30 o 40 ans : lo temps de ua generacion. E que pòden perpausar per uei lo dia los vielhs sindicats sonque la perseguida. La sola alternativa ei plan lo projècte d’ua Agricultura Paisana de qui estaubia enviroament e ressorgas naturaus en tot preservar vita rurau e santat deu mond. Plan lonh de simples resultats electoraus comentats a l’americana per los madia, los perdents de la perseguida de la politica agricòla actuau seren plan mei numeros que çò de publicat… M. de Camabracq |
|||
| De Miquèu de Camabracq, paisan, ua reflexion sus : Deu saber-har paisan e de las nocions politico-culturau francesas | La Palanca n° 14 | ||
Question
: Pensatz naturau d'associar paisaneria dab " cultura " ? Miquèu de Camabracq : per jo, son dus mots antinomics, m'expliqui. Quan parlam " cultura " hèm referencia, dita o carada, a " la culture française " e aquò e'm da gratèra. Legetz sonque la premsa parisenca, seratz convençuts de çò que lo mot pòrta de conotacion ideologica per har badar los provinciaus a la lutz de Paris. Se lo jacobinisme ei lo borrolh politic per la nosta emencipacion la propaganda culturau acaba lo pretzhèit en pregondor. Ua perseguida après lo banh escolari d'aquera traca, qui pòt, se'm sembla, explicar vergonhas quan seré ençò de capulats nostes... Question : Quau serè la definicion de ua cultura vertadèra nosta ? M. de C. : La cultura ideau, se'm pensi, a d'estar com lo mortèr de las parets de calhaus de noste, lo ligam qui permet la compreneson sociau enter monde forçadament plan desparièrs dab fonccions hèra especialisadas qui resultan de la complexitat de la vita modèrna. La desculturacion ei intervienguda peu poder actuau per divisar lo mond deus productius : plan sovent, l'escòla enguisèra dab nocions tècnics, pas tostemps necessaris, en plaça de cultura. Atau se pòt har après la confusion dab la " culture d'entreprise "... d'expleitar emplegats " mobils ". Los plan instruisits son gratificats, eths, de ua melhora sotada e atau segueishen lo jòc oficiau... Idem en mitan rurau : atau òm deisha los agricultors a disposicion deus interès de l'agro alimentari en los isolar tanben de la societat auta. Question : Om ne pòt donc pas jamei parlar de cultura paisana ? M. de C. : Soi paisan autodidact, nascut deu mitan aqueth, i vivi. N'ei pas jamei encontrat ençò de noste que çò qui aperam Saber-har. Vòu diser monde qui coneishen en tot hicar en òbra ; lo saber-har shens pròva èra desvolut aus vielhs per la transmission orau. Cò d' " intelectuaus " ei aperat " barlanguès " , deu nom de barlangua, ua esquira... Plan au denvers de la societat " escarni de borguesia " de qui s'impausa pertot a tot doç on de pareisher compta hèra mielhor qu'estar. Lo " de qui s'i sabè gahar " èra mei laudat que pagat hens lo poble praube e totun que de realisacions nos demoran ! Se podem parlar aus paisans, dab açò e las tradicions, de " cultura " vista a la mòda de Paris qui n'arreconeish que " les arts " ? Èi dobtes. Per contra la coneishencia paisana aquesida per occitanistes nascuts hòra d'aqueth mitan se pòt en efèit considerar cultura, òc. Question : Que pòt portar aquera coneishencia per un avenidor noste ? M. de C. : Un esfèit indirect, dejà, per har prenguer consciencia aus ruraus de la loa lengua hens ua mira valorisanta, ei la sola faiçon de'n obtienguer ua transmission dirècta o indirècta. Ua evolucion de qui la tirarà deu cadre tròp estreit deu grop, deu vilatge. Jamèi n'apitaram un prodjècte occitaniste qui no s'empara pas sus aquera realitat istoric proishi. Question : L'anar culturau occitan serè donc, segon vos, limitat a las solas coneishencias paisanas ? M. de C. : Non, brica tampòc. Avem l'escadéncia d'aver ua classa sociau qui ns'a sauvats tròçs, sobras de çò qui èra ua fièra civilisacion autes còps, espandida a tota ua societat. A nosauts de trobar e atrassar los auts tròçs qui's son esvanits o esclerosats e hèn hrèita per tornar bastir çò qui serà identitat vertadèrament nosta. Testimònis de la nosta Histori, valors deu temps actuau dab lasquoas adobaram lo patrimòni comun. Com un jòc de copa-cap " per nos dessenhar un avenidor " tau com lo volem víver. |
|||
| Guèrras, azòt quimic per l’agricultura, explosion de Tolosa. | La Palanca n° 17 | ||
Qui dit
agricultura modèrn dit tanben, uei lo dia, emplecs de çò
qui nosauts paisans aperam intrans. Aquò englòba totas las
crompas de qui avem de har per produsir en quantitats tostemps mei importanta
biòca a bon prètz. Los engreishs hen partida plan sovent d’aqueths intrans e en particular los azotats de qui sont per l’agricultura çò que lo “dooping” ei aus atlètas. Ei en permor d’aquerò que l’explosion de l’usia d’aqueth engreish, AZF, lo 21 de seteme passat nos concerneish. Las proprietats explosivas deus nitrats son plan conegudas, puish qu’entrant despuish beth temps hens las podras per har petar fesilhs e canons. L’industria de l’azòta s’ei d’alhors developada entà la guèrra en purmèr, puish qu’èra hens las galerias de Champagne, notadament, que produsivan de faiçon hòrt artisanau lo salpètre per aquera utilisacion. Com las guèrras modèrns an besonh de quantitats d’explosiu importants, calo usias quimicas. Las guerras s’estanguant, urosament, e las usias an de servir peus civius. Ei atau qu’istoricament usias com la de Peirehita-Nestalas sont estadas recicladas. L’ONIA, adara AZF, èra a l’origina proprietat nacionau e ua referencia per la vulgarisacion de l’utilisacion de l’azòt quimic, a l’origina de l’agricultura intensiva qui esperava har de França ua puishencia exportadora. Mes despuish un vintenat d’annadas, la concurencia suus engreishs azotats vien d’Europa deu Nòrd e deus paîs de l’Est qui sont capables de produsir e carrejar azòta d’engreish a prètz inferior. Aqueras fabricacions se putzan l’azòt hens l’aire necessitant hèra de petròl de qui no avèm pas. D’aquiu a pensar que la securitat de las installacions industriaus tolosanas an pesat hèra chic despuish per causa de rentabilitat maximum... Mes, tornem drin hens lo maine naturau deus nostes campèstres. I existeishen plantas de qui an la facultat de putzar èras medish l’azòt de l’aire, e shens petròl ! Sont las de l’òrdi de las leguminosas. Las mei conegudas sont los cesès, las havas, las mongetas per las legumas. Trèflas, treflos, lotiers, farochs, havetas, sòjas per las emplegadas en agricultura ; tujas e gabanas per las plantas de nostes de qui creishen de faiçon espontanéa hens las tèrras praubas. Los anglès los permèrs hens lo sègle XIIIau avèn comprés lo benifici de qui poden tirar en alternar culturas de leguminosas qui enriquesivan d’azòt las tèrras embauvudas l’an d’après. Lo hen de trèfla anava au bestiar estacat per produsir lo hèms de hemejar las tèrras... L’agricultura modèrn èra nascuda, estó adoptada ací au parat de l’aflaquiment deus privilègis de la noblessa de tèrra e despuish nada hamièra mei e ua agricultura duradèra qui mantenè lo potenciau productiu deus terradors. De faiçon logica, serè estat ua bona causa de redusir l’emplec d’aqueth “dooping” de las culturas. La question qu’estó pausada au parat de las discutidas Politica Agricòle Comuna de l’Euròpa en 1992. Averè permetut de no pas crear “jachèras” primadas. Un estauvi per la societat de qui n’estó pas deu gost deu Lobbis de l’Azòta... Atau per l’istòri d’aquera substencia qui ei vitèca s’ei enter de bonas mans o hens son maine naturau mes mortau autadement. E per aver tribalhat ua partida importanta de la mea vida hens usias que sèi en quin mesprèz sont tenguts los qui vòlen melhorar l’igièna e securitat deus lors companhons. Lo men aurarum va uei mei que jamei de cap aus de qui’s prenen lo dret de hicar en danger la vida deus lors emplegats, de la poblacion en generau. Vos deishir sus aqueth dòu mes en esperar tostemps un vertader progrès per l’òmi. Miquèu de Camabracq |
|||
| Agritorisme, Occitanisme, mème combat ? | La Palanca n° 18 | ||
| Miquèu
de Camabracq anima cada dia, sus Ràdiò País (101.5/
9ò 10 / 19ò 10) l’emission « Craca-terradors
». Sindicaliste paisan e occitaniste convencut s’essaja a
còps d’imaginar un aviener qui puishquie apariar lo manteng
de l’anar culturau dab los imperatius professionaus. « Regain
» ei ua auperacion pilòt e navèra entaus Pireneus
Hauts ; aqueth on demora lo Ministre de l’Agricultura ac-tuau. Lo
prètzhèit d’aquera accion collectiva sera de convencer
los paisans de har lo pas cap a las activitats agritoristicas. Dab toristes
de qui, dinqu’a adarra en mitan rurau e’s planhen de s’i
avejar ; los calera donques distraires E perqué pas nosauts tribajar
per los i amuishar los nostes tesaurs a conotacion occitana, çò
qui serè tamben lo parat d’ac sauvar deu desbromb, e’s
demanda Miquèu? La despresa paisana. |
|||
| Mondialisacion o globalisacion ; on son los occitanistes ? | La Palanca n° 20 | ||
«
Uei, se poderè titolar aquesta cronica De la terra au planet tèrra,
de tant que sembla mauaisit adara de destrigar la realitat internacionau
de l’anar locau de qui subim. Se ès ditz sovent que lo mond sancèr n’ei sonque un bèth villatge ei sustot permor que las proësas tecnicas deus sistèmis d’informacions nos permeten de saber quasi suu pic çò qui’s passa en plan de lòcs. Nos acordaram lhèu per diser qu’açò en si medish ei un progrès vertader de qui nos pòt dobrir los uelhs e l’esperit suus autes au lòc de l’arreplec pegòt on lo noste monde rurau ei estat embarrat tròp de temps. Vista dab aqueth angle, la mondialisacion de las coneishencias ei un progrès. D’autant que la compreneson deus autes pòbles, de las autas civilisacions nos deverè esvitar pelelhas grèus qui a còp s’acaban en guèrras. Nos dà la possibilitat tanben d’adobar lo noste anar culturau dab çò d’agradiu per nosautes pescat aulhors que hens la cultura francesa qui nos escana que de tròp. Se disi aquò, qu’ei tanben per n’arrivar a destrigar « mondialisacion » e « globalisacion de l’economia mondiau ». En esfèit, lo mot « globalisation » ei hèra chic emplegat per la medias franchimandas qui nos enguisèran de « mondialisation », autant plan per parlar de globalisacion de l’economia. Globalisacion ei tirat de la lenga anglesa e significa plan mielhor l’idéia d’estandardisacions que sian la de la politica economica de l’Organisacion Mondiau deu Comèrci o de las estandardisacions culturaus e comportamentaus de qui no mancaran pas deus har rampèu se non nos i avisam pas pro lèu. Lo resultat, segon jo, comença d’apareisher per çò culturau : la lenga e la cultura francesa sont en passa de s’esboir dabans la precminencia dada aus Anglo Saxons de qui’s saben servi’s de la loa lenga per nos impausar idéias e marcandisas. Nosauts Occitans, en retard de ua guèrra d’aqueras, batsarram tostemps a l’encontra deus nostes escanaires culturaus Francés. Nos aperceveram lhèu drin tard que de fèit los defenedors franchimands sont en realitat areplegats sus eths medishs per saubà’s de las lumadas anglò saxonas e que permor d’aquò no sont pas en posicion de concedir un arrepè suu territòri exagonau. La mia analisi ei que se ne trobam pas l’energia per definir çò que volem per noste aviener, e aquò per comparè dab l’Euròpa e las autas culturas mondiaus, ne peseram pas grand causa a la pagèra de l’Històri. Sabetz las mias cronicas plan sovent emparadas sus l’actualitat ; sia proishi de Gasconha, sia mei loenhèca per pauc de qu’i velhi consequencias suu noste anar actuau o a viener. Barcelona en Espanha a conegut la setmana passada eveniments sus losquaus rebombeishi uei. Lo somiu europeenc, se a acampat los caps de gobèrns a tanben atrassat milierats de susmautats de qui s’i hasèn per exprimir lo lor hasti de las orientacions libéraus de la politica economica europeenca. E, per har lo ligam per çò dit permèr, n’ei pas entenut que i avosse occitanistes per i diser çò qui esperam coma politica entà las nostas poblacions en un maine geografic totun envadit d’enterpresas multinacionau. De qui sont lhèu aquiu permor senteishen qu’i sont en securitat e qu’em prèst a acceptar hèra de concessions ? L’aute eveniment proishi ei la quinzea Culturamerica de Pau, ua dobertura sus las culturas d’America deu Sud en medish temps que un combat a l’encontra de la globalisacion economica liberau. La cultura qui serveish a l’encontra de ua politica, aquò ei dejà un concèpte mauaisit per nosautes qui èm talament influençats peu la volentat jacobiniste de ua nacion, ua lenga donques ua cultura. Lo 21 de març, au ser, José Bové sera aquiu per diser perque los paisans an d’arrefusar la globalisacion economica. Qu’i defendera lo Bolivian Evò Mòrales, un paisan sindicaliste de qui sapa us sons despens çò qui n’ei de la politica liberau aplicada peus Estats Units en Bolivia. Lhèu un preludi au noste aviener se deisham har ? Miquèu de Camabracq. |
|||