La Palanca n° 32
Editò
	L’Estat no teng pas las suas promessas. Quauques mes après las Assisas de las Lengas qu’aprenem que lo nombre de navèths ensenhaires en occitan que serà de 30 tà 2004 (4 CAPES, 6 Calandreta, 20 regents publics). Qu’ei pòc. Que refusam aquera politica d’enterrament de 1èra classa. Alavetz que perpausam la vita. Que podetz trobar dens aquesta 32au las accions deus uns e deus autes. Los concèrts que son a l’aunor. Tanben aquesta iniciativa originau : un estagi d’instruments tradicionaus e cants animat peu Dalfin. Que serà a la Gespa, a Tarba. Lhèu un camin a seguir quan òm sap l’impact de la musica dens la presa de consiença occitana dens las Valadas d’on arriba aqueth grope.
L'Inspector d'Academia receb ua delegacion occitana a Tarba
	Après dus sègles de “caça aus patoès” las lengas de França son en danger de desapareishuda. Ací, la transmission de la lenga n’ei pas mes assegurada per las familhas mes per l’ensenhament. Totun las anonças deu Ministèri de crear solament 4 naveths pòstes de professors, e 6 de regents per las escòlas Calandreta, sus los 32 despartaments deu Mieidia son lo signe d’un mesprès de cap ad aquesta lenga. Los ensenhants e las associacions occitanas deu despartament qu’an per dus còps aperat a manifestar en favor de la transmission de la lenga e de la cultura occitanas. Ua delegacion qu’ei estada recebuda peu Sénher l’Inspector e los sués collaborators entà portar las revendicacions seguentas : 20 pòstes de professors e 16,5 pòstes per las Calandreta entà l’annada 2004. Puish qu’estó evocada mes especificament la situacion dens las Hautas-Pireneas. Que constatam flaquèrs dens lo dispositiu d’auhèrta d’ensenhament. Tròp numerós son los establiment (collègis, licèus generaus e professionaus) a non pas perpausar aus eslhèves la possibilitat d’apréner l’occitan o, causa mes grèva, descoratjan l’inscripcion deus eslhèves. A còps encòra l’informacion a destinacion deus parents e deus eslhèves qu’ei mau hèita o incomplèta. Dens las escòlas deu primari que constatam pòc de sitis bilingas, francés-occitan, alavetz que sabem tot lo benifici de qui pòden tirar los mainats d’un tau ensenhament. Totun, qu’èm satisfèits d’aver encontrat en la persona deu Sénher l’Inspector d’Academia un òmi de dialòg, obèrt a las nostas arremarcas e tesicós d’aportar responsas adaptadas. Qu’a afirmat lo sué estacament a l’ensenhament de la lenga occitana e que ditz voler « tirar en dabans ». Qu’a afirmat que n’i aurè pas peu despartament nada « regression de l’ensenhament l’an qui vié ». Los contacts que seràn près entà melhorar l’auhèrta d’ensenhament e la un deus objectius a tèrmi brac qu’ei l’obèrtura d’un tresau siti bilinga suu despartament. Que desiram adara la creacion d’un grope de tribalh, amassat de manèra regulara a l’entorn deu Sénher Inspector, e dens loquau ensenhants e associatius poderàn abordar las questions ligadas a l’ensenhament de l’occitan dens las Hautas-Pireneas. Entau collectiu occitan, F. Bernissan, President de Nosauts de Bigòrra
L'IEO que s'arretròba a Castra
	L’Amassada Generau de l’organe federau qui acampa totas las associacions qui’s reclaman de l’Institut d’Estudis Occitans que veng de’s ténguer. Tot purmèr qu’ei de brembar que hèm víver, nosautes dens los parçans, aquera estructura e que portam tots aquesta idea de que l’occitan que s’espandeish plan de Baiona dinc a tot pròishe de Turin. A Castras donc que s’i parlè deu bilanç de l’annada (mai 2003-abriu 2004). E lo president de presentar las accions miadas : participacion a las Assisas de las Lengas, mobilizacion tàu Capes, revendicacion tà mes d’Occitan a France 3. De notar tanben en aquestas temporadas electivas lo questionament cap aus candidats. Las promessas que son estadas entenudas. D’ara en davant l’IEO que vòu velhar a las loas concretizacions. Puish qu’estó ua reflexion autorn de l’ideia de creacion d’un Centre Interregionau tà la Lenga e la Cultura Occitanas. Lo prètz-hèit estant de hèr trabalhar las diferentas regions d’ua faiçon concertada sus projèctes comuns. De notar tanben l’invitacion hèita peus de L’IEO Tarn d’organizar a noste tanben la tradicionau dictada occitana. Ahèr a seguir. [F.B]
Passa-Pòrts 2004 : literatura, musica e bièrra occitana
	Eths 17 e 18 d’abriu passats, que’s tenguián a Montrejau eths 1èrs Encontres occitans deths Alps aths Pirenèus, Passa-Pòrts 2004. Aquera manifestacion, ath còp culturala e conviviala, qu’èra organizada pera associacion ETH OSTAU COMENGÉS, en ame era ajuda deth Servici culturau dera Vila de Montrejau, deth Ofici de Torisme intercommunau, deth CIRDOC e deth Conselh Generau d’Aran. Eth objectiu deths organizators qu’èra d’ensenhar nà totis era riquessa e era vitalitat dera cultura occitana a travèrs era lenga, plan solide, mès tanben era musica, era dança, sense desbrembar era literatura, hieu conductor d’aqueras jornadas. Un omenatge especiau qu’èra atau consacrat naths dus poètas de lenga occitana sortits de Montrejau, Bertrand Larade e Jacques Cazaux. Duas placas commemorativas qu’èran atau inauguradas par M. Robert Pons, Conselhèr Generau e Vaile de Montrejau, e uá plan polida exposicion, arrealizada peth Servici culturau dera vila, en ame era ajuda de Joan Francés Courouau, professor ena Universitat de Pau, que presentava eth camin deths nombroses autors comengeses que causiren d’esríver en occitan de 1604 – data dera publicacion de La Margalide gascoue de Bertrand Larade – a 2004. Eth dissabte de vrespada, uá conferéncia qu’èra encara consacrada aras Valadas occitanas d’Itàlia, seguida, un pòc mès tard, de uá taula arredona sus eth ensenhament deth occitan. Que cau notar ací era clartat de totas eras intervencions e era participacion – eth mès soen en occitan – deth public. D’aqueth temps, a dus passes deths conferencièrs, era entrada dera sala deras Hèstas que semblava un bèth hormiguèr, ce on musicians, cantaires, dançaires e amators de bièrra biologica s’arretrobavan enà partatjar era suá passion. Eth ser, après eth sopar comengés, Lou Dalfin que botèc eth huec. Aqueth concèrt inter-generacions, a basa de musica tradicionala e de ròck occitan, que huc seguit d’un bal gascon, animat peths musicians deth C.O.C. e de Barrejadís. Quina dancèra ! Eth demishe, un collòc de grana qualitat qu’èra consacrat enà Larade e Cazaux e naths autors comengeses contemporans. Eth ser, eth Ensemble baròc Hypocras que balhèc un concèrt ena Sent-Joan, enà acabar coma cau Passa-Pòrts 2004. Aqueris encontres occitans que huran uá brava capitada e que heren era unanimitat. Totis que’s poderen atau avisar qu’era cultura occitana èra plan viva en Comenge. Alavetz, arrendetz-vos eth an que ven, enà Passa-Pòrts 2005. J.P F.
La niche et le créneau
	En gascon, quin diser aqueri mots ? « Niche » que seria « bujòu », se pensam a un emplaçament ena pèira, o alavetz era « tuta » on se coca eth can, u’aute sens qu’estremaràm aci pr’amor no volem cap cocar-nos ! « Créneau » qu’ei « dentelh » meslèu qu’eth vielh « arrastèth » tots dus balhadi peth Palay. Anem donc per « bujòu » e « dentelh ». No vos mii pas atau en causas vielhas, non ! que s’ageish d’economia de uei, ecologica, virada de cap ath aviener, concevuda enà « resistar » a desvelopaments catastrofics presentadi coma Progrès e d’autant mes dangerosi. Que tròbi aqueras duas nocions en un article de Serge Latouche, professor ar’Universitat de Paris-Sud e president de « La Ligne d’Horizon », un representant dethçò que s’apèra « l’Après-Développement ».* Que vesem, o meslèu qu’avem pòur de veser, on nos mia era religion d’un Progrès òrb e inuman, animat peth sol socí dera racionalitat, dera eficacitat, deth rendament, e que cercam quin se poderia resistar a un tau Bigbrother. Associacions de mes en mes nombrosas que s’i fèn a cercar altèrnativas a ua economia que no respècta cap ni era natura ni era umanitat. Que voleriam benlèu pueijar ath « dentelh », trobar fòrmas de produccion en eths rares lòcs que no serian pas ocupadi peth capitalisme mondiau. S. Latouche que mos ditz que no seria pas ua bona estrategia era deth « dentelh » pr’amor que seria acceptar eth terrèn deth adversari, era guèrra. Melhor que seria de trobar un lòc a-part, apartat, en-defòra dera logica dominanta, un « bujòu », non pas ensajar de fèr dentrar eth produit locau, casa-fèit, originau, en circuit deras mòdas, mes lutar enà fèr cambiar era atituda deth consomator, qu’auria d’a vier un consom-actor. Plan de monde uei que començan de pensar eras causas atau. Eth problème que va èster d’associar eth mes possible totas aqueras « bonas volontats ». Se cadun s’està en sièu « bujòu », ren no’s passarà, mes quin pòt un bujòu vié mes bèth, estene’s, associa’s a d’autes ? Qu’ei en tot cas ath mièu avis eth meriti de monde coma Sèrge Latouche de pausar eras questions de uei. Eth aviener dera umanitat qu’ei en question. Pro de contenta’s deths crits de Cassandre ! M. Pujol
Inauguracion au Castèth de Mauvezin
	L’amassada generau de l’associacion deu "Castèth de Mauvezin" que s’ei tenguda lo 17 d’abriu de 2004. La presentacion deu rapòrt morau e deus comptes qu’an hèit véder ua associacion en bona santat e aprovedida de mantuns projèctes. Lo burèu qu’ei estat renovelat e lo navèth president qu’ei Robert VIE, egaument membre actiu de l’associacion Guillaume Mauran. A la fin d’aquesta amassada generau, la purmèra partida deus tribalhs de restauracion que son estats oficiaument inaugurats en presencia de P. FORGUES, Deputat de la circonscripcion, F. FORTASSIN, President deu Conselh Generau, M. BILAUD, Prefècte, H. FORGUES, Conselhèr generau deu canton, deus membres de l’associacion e de mantuns convidats e amics. Après un discors de planvenguda e los compliments, los esleguits qu’an copat lo riban tradicionau. Qu’an tengut a hèr ua visita guidada deu castèth abans de s’arretrobar dabans un simpatic bufet animat per « Eths Autes ». Aqueth moment conviviau qu'estó apreciat peus invitats, e los oficiaus n’an pas mancat d’encoratjar l’associacion a perseguir lo tribalh. Hens los sués projèctes de l’annada, citem : la realizacion d’ua exposicion permanenta sus l’istòria e lo desvelopament de l’occitan, l’edicion d’un obratge bilinga (francés gascon) sus l’istòria deu castèth, la hicada en hialat de la bibliotèca de l’Escòla Gaston Febus o encòra l’installacion de navèths panèus d’informacion tri-lingas (francés, gascon, anglés). S. C.V.